Chứng khô miệng là gì? nguyên nhân và cách chữa trị hiệu quả

Khô miệng là hiện tượng niêm mạc miệng khô, dính và khó chịu do giảm bài tiết nước bọt. Tình trạng này có thể xảy ra do thói quen hút thuốc lá, nghiện rượu bia hoặc cũng có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. 

Khô miệng là gì?

Khô miệng là tình trạng giảm tiết nước bọt khiến khoang miệng không được giữ ẩm, khô và khó chịu. Thông thường, khô miệng xảy ra do khát nước và sau khi dùng quá nhiều rượu. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác.

Theo ước tính, có từ 10 – 25% dân số từng gặp phải chứng khô miệng. Chứng bệnh này phổ biến ở mọi lứa tuổi nhưng gặp nhiều hơn ở người trung niên và người già.

Ban đầu, chứng khô miệng không ảnh hưởng quá nhiều đến các hoạt động của răng miệng (nhai, giao tiếp và nuốt). Tuy nhiên nếu để kéo dài, tình trạng này có thể dẫn đến rất nhiều vấn đề, ảnh hưởng đến cả thể trạng, sức khỏe răng miệng và chất lượng cuộc sống.

Nhận biết chứng khô miệng và các triệu chứng đi kèm

Khô miệng là cảm giác khoang miệng khô khốc do không có nước bọt để giữ độ ẩm. Tình trạng này hiếm khi xảy ra đơn độc mà thường đi kèm với nhiều triệu chứng khác.

Các triệu chứng thường đi kèm với tình trạng khô miệng:

Khó khăn khi nhai thức ăn

Giảm vị giác

Có thể phát âm bình thường khi giao tiếp nhưng khô miệng gây ra cảm giác khó chịu nếu phải nói chuyện trong thời gian dài

Trường hợp khô miệng nặng còn có thể gây khát nước liên tục, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, quá trình học tập và lao động

Khô miệng khiến lưỡi dính chặt vào vòm miệng gây khó chịu và nhiều phiền toái trong cuộc sống

Trường hợp khô miệng kéo dài còn khiến thanh quản, họng bị khô và sưng viêm

Theo thời gian, khô miệng còn dẫn đến khô niêm mạc má và khô môi

Luôn cảm thấy khát nhưng tình trạng khô miệng không được cải thiện hoặc cải thiện không đáng kể ngay cả khi uống đủ nước

Quan sát trong khoang miệng nhận thấy bề mặt lưỡi khô, xuất hiện rãnh nứt, xung huyết và đỏ. Môi nứt nẻ, khóe mép nứt gây đau và khó chịu. Niêm mạc miệng tái màu hoặc xung huyết, bề mặt khô và có thể hiện tượng dính vào nhau.

Xem thêm: Nha khoa desantist

Các nguyên nhân gây ra chứng khô miệng

Khô miệng có thể xảy ra sau khi tập thể thao cường độ mạnh, ít uống nước và nói chuyện trong thời gian dài. Tuy nhiên, đây chỉ là phản ứng tạm thời và hoàn toàn có thể cải thiện ngay sau khi bổ sung nước.

Bài viết chỉ tập trung đề cập đến các nguyên nhân gây ra tình trạng khô miệng kéo dài. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp nhất:

1. Hút thuốc lá gây khô miệng

Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng khô miệng. Các nghiên cứu cho thấy, hóa chất độc hại trong thuốc tạo thành màng ngăn niêm mạc má, vòm họng và lưỡi khiến tuyến nước bọt giảm hoạt động. Theo thời gian, lượng nước bọt giảm dần và gây ra chứng khô miệng.

Không chỉ là nguyên nhân gây ra chứng khô miệng, khói thuốc là còn gây tổn thương mô nha chu, men răng, làm tăng nguy cơ viêm họng hạt, ho khan, khàn tiếng và hôi miệng. Ngoài ra, hút thuốc lá trong thời gian dài còn gây ra hàng loạt các vấn đề sức khỏe khác.

2. Tác dụng phụ của thuốc

Khô miệng là tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng một số loại thuốc như:

Thuốc kháng histamin H1: Thuốc kháng histamine H1 (Diphenhydramin, Chlorpheniramin, Cetirizin, Loratadin,…) được sử dụng phổ biến trong điều trị các bệnh dị ứng. Do cơ chế tác động đến một số receptor ở não bộ nên thuốc có thể làm giảm hoạt động tiết dịch của cơ thể, bao gồm cả nước bọt.

Một số loại thuốc kháng sinh: Các loại kháng sinh như Colistin, Carbenicillin,… chứa một lượng nhỏ Na và K. Nếu sử dụng lâu dài, thận phải tăng cường đào thải để điều hòa huyết áp và bài tiết kháng sinh ra bên ngoài cơ thể. Điều này dẫn đến giảm bài tiết nước bọt khiến khoang miệng bị khô và khó chịu.

Thuốc chống trầm cảm: Các loại thuốc chống tầm cảm như Amitriphtylin, Fluoxetin,… cũng có thể gây khô miệng và hôi miệng – nhất là khi dùng cho người cao tuổi. Tương tự như thuốc kháng histamine H1, nhóm thuốc này cũng tác động đến các chất dẫn truyền thần kinh ở não bộ khiến tuyến nước bọt giảm bài tiết dịch.

Một số loại thuốc khác: Ngoài ra, chứng hôi miệng còn có thể làm tác dụng phụ khi dùng các loại thuốc như thuốc chứa hoạt chất Paraldehyde, thuốc lợi tiểu (Triamterene), thuốc trị trào ngược có chứa dimethyl sulfate,…

3. Ảnh hưởng của các bệnh lý

Khô miệng đôi khi là biểu hiện của một số bệnh lý nội khoa. Các bệnh lý này ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến nước bọt dẫn đến tình trạng giảm sản xuất dịch và gây khô miệng.

Các bệnh lý có thể gây ra chứng khô miệng:

Tiểu đường

Hội chứng Sjogren (là bệnh tự miễn mà trong đó các tế bào miễn dịch tự phá hủy tuyến nước mắt và nước bọt khiến khoang miệng và mắt luôn trong trạng thái khô)

Hội chứng HIV/ AIDS

Bệnh Parkinson

Bệnh Hodgkin (u lympho ác tính)

Hôi miệng do ảnh hưởng của các bệnh lý thường có tính chất dai dẳng và mãn tính. Trong trường hợp này, cần phải kiểm soát bệnh lý nguyên nhân để tránh cải thiện tình trạng giảm bài tiết nước bọt.

4. Hóa xạ trị

Hóa trị, xạ trị là các phương pháp được sử dụng trong điều trị ung thư. Mặc dù có thể kiểm soát sự phát triển của các tế bào ác tính nhưng các biện pháp này gây ra không ít tác động tiêu cực đối với sức khỏe. Một trong những tác dụng phụ thường gặp khi hóa xạ trị là khô miệng.

5. Giảm nội tiết tố gây hôi miệng

Thay đổi nội tiết tố trong quá trình mang thai và mãn kinh được xem là yếu tố thuận lợi gây ra tình trạng hôi miệng. Dù chưa tìm được cơ chế chính xác nhưng thực tế đã cho thấy, nguy cơ mắc hôi miệng tăng lên đáng kể sau khi mãn kinh.

Tìm hiểu: Nha khoa sunshine lừa đảo

6. Ảnh hưởng của quá trình lão hóa

Lão hóa là quá trình tất yếu xảy ra khi các tế bào trong cơ thể già và suy yếu dần theo thời gian. Tương tự như các cơ quan khác, tuyến nước bọt cũng bị thoái hóa khi độ tuổi tăng cao. Do đó, người cao tuổi thường có số lượng nước bọt thấp hơn so với trẻ nhỏ và người trẻ tuổi.

7. Thở bằng miệng khi ngủ

Thở bằng miệng khi ngủ là thói quen khá phổ biến ở cả trẻ nhỏ và người lớn. Tuy nhiên, thói quen này có thể gây ra tình trạng khô miệng do quá trình thoát hơi nước. Ngoài ra, thở bằng miệng khi ngủ còn là nguyên nhân gây hôi miệng, tăng nguy cơ mắc các bệnh nha khoa và viêm đường hô hấp trên.

8. Tổn thương dây thần kinh

Trong một số ít trường hợp, khô miệng có thể bắt nguồn từ tổn thương dây thần kinh do chấn thương hoặc do ảnh hưởng của phẫu thuật đầu, cổ. Tình trạng này chỉ xảy ra trong thời gian ngắn và có thể thuyên giảm dần sau khi dây thần kinh hồi phục trở lại.

9. Một số nguyên nhân khác

Ngoài những nguyên nhân trên, chứng khô miệng còn có thể xảy ra do một số nguyên nhân khác như:

Dùng quá nhiều thức uống chứa caffeine

Nghiện rượu bia

Sử dụng chất kích thích

Chứng khô miệng có nguy hiểm không?

Nước bọt đóng góp nhiều vai trò quan trọng đối với sức khỏe. Ngoài tác dụng làm mềm thức ăn, tăng vị giác và hỗ trợ chức năng tiêu hóa, nước bọt còn giúp trung hòa axit từ vi khuẩn, tái khoáng men răng và ức chế sự phát triển quá mức của virus, vi khuẩn, nấm men.

Nước bọt còn có chức năng giữ ẩm lưỡi, niêm mạc miệng và cổ họng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ăn uống và giao tiếp. Vì vậy, chứng khô miệng ảnh hưởng nhiều đến đời sống sinh hoạt.

Chẩn đoán chứng khô miệng

Điều trị hôi miệng tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Do đó trước khi can thiệp các phương pháp khắc phục, cần tìm gặp bác sĩ để thực hiện một số kỹ thuật chẩn đoán cần thiết.

Chẩn đoán chứng hôi miệng bao gồm các bước sau:

Khám lâm sàng: Khám lâm sàng là bước đầu tiên trong chẩn đoán chứng khô miệng. Đầu tiên, bác sĩ sẽ thăm khám ngoài miệng, sau đó quan sát các mô mềm, mô cứng và tuyến nước bọt bên trong khoang miệng.

Khai thác triệu chứng: Ngoài khám lâm sàng, bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Chứng khô miệng gây ra rất nhiều phiền toái như uống rất nước nước do khát liên tục, tiểu nhiều, chức năng nói, nhai và nuốt bị cản trở do giảm sản xuất nước bọt.

Các xét nghiệm: Tùy theo biểu hiện lâm sàng của từng bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm như sinh thiết tuyến nước bọt, xét nghiệm , X-Quang,… Các xét nghiệm này được thực hiện nhằm chẩn đoán nguyên nhân gây khô miệng.

Cách điều trị khô miệng an toàn, hiệu quả

Khô miệng là biểu hiện của rối loạn tuyến nước bọt thường xảy ra do các bệnh mãn tính. Thực tế, điều trị chứng bệnh này khá phức tạp và chủ yếu là kiểm soát triệu chứng.

Dưới đây là biện pháp được áp dụng trong điều trị khô miệng:

1. Điều trị bệnh lý nguyên nhân

Đa phần các trường hợp khô miệng đều xảy ra do ảnh hưởng của các vấn đề sức khỏe. Do đó để giảm mức độ khô miệng, cần thăm khám và điều trị bệnh lý nguyên nhân.

Thực tế, đa phần các bệnh lý gây khô miệng đều là bệnh mãn tính và gần như không thể chữa khỏi. Tuy nhiên, các bệnh lý này có thể được kiểm soát phần nào thông qua phương pháp y tế và điều chỉnh lối sống.

2. Sử dụng thuốc, nước bọt nhân tạo

Ngoài điều trị bệnh lý nguyên nhân, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc và nước bọt nhân tạo để làm giảm chứng khô miệng. Mục đích của biện pháp này là cải thiện triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Xem thêm: https://desantist.vn/