Phân loại và công dụng của các loại thuốc nhuận tràng

Thuốc nhuận tràng là một nhóm thuốc được sử dụng để điều trị táo bón, một tình trạng mà việc đi tiêu trở nên khó khăn hoặc không thường xuyên. Táo bón có thể gây ra cảm giác khó chịu, đau bụng và nhiều vấn đề sức khỏe khác nếu không được điều trị kịp thời. Thuốc nhuận tràng hoạt động bằng cách thúc đẩy sự di chuyển của phân qua ruột hoặc làm mềm phân, giúp việc đi tiêu trở nên dễ dàng hơn. Hãy cùng Mediphar USA tìm hiểu chi tiết về thuốc nhuận tràng nhé!

1. Phân loại thuốc nhuận tràng

Thuốc nhuận tràng có thể được phân loại thành nhiều nhóm khác nhau, dựa trên cơ chế hoạt động của chúng. Dưới đây là một số loại thuốc nhuận tràng phổ biến:

a. Thuốc nhuận tràng tạo khối (Bulk-forming laxatives)

Cơ chế hoạt động: Thuốc nhuận tràng tạo khối hoạt động bằng cách hấp thụ nước vào trong ruột, làm tăng kích thước và trọng lượng của phân, khiến phân trở nên mềm hơn và dễ dàng di chuyển qua ruột.

Ví dụ: Psyllium, Methylcellulose, Polycarbophil.

Công dụng: Thường được sử dụng để điều trị táo bón mãn tính. Đây là loại thuốc an toàn nhất và có thể được sử dụng lâu dài, tuy nhiên cần uống nhiều nước để tránh tắc nghẽn đường ruột.

Tìm hiểu thêm: Hoạt chất PEG 6000 là gì? Thông tin chung về PEG 6000

b. Thuốc nhuận tràng làm mềm phân (Stool softeners)

Cơ chế hoạt động: Thuốc làm mềm phân hoạt động bằng cách tăng lượng nước và chất béo trong phân, làm cho phân trở nên mềm hơn và dễ dàng đi qua ruột.

Ví dụ: Docusate (Docusate sodium, Docusate calcium).

Công dụng: Thường được sử dụng cho những người có phân cứng, khó đi tiêu, hoặc sau phẫu thuật, khi việc đi tiêu cần tránh gây căng thẳng cho vùng bụng.

c. Thuốc nhuận tràng thẩm thấu (Osmotic laxatives)

Cơ chế hoạt động: Thuốc nhuận tràng thẩm thấu hoạt động bằng cách kéo nước vào trong ruột từ các mô xung quanh, làm tăng lượng nước trong ruột, từ đó giúp làm mềm phân và kích thích ruột co bóp để đẩy phân ra ngoài.

Ví dụ: Polyethylene glycol (MiraLAX), Lactulose, Sorbitol, Magnesium hydroxide (Milk of Magnesia), Magnesium citrate.

Công dụng: Thường được sử dụng để điều trị táo bón cấp tính. Loại thuốc này có hiệu quả nhanh chóng nhưng có thể gây ra tác dụng phụ như tiêu chảy nếu sử dụng quá liều.

d. Thuốc nhuận tràng kích thích (Stimulant laxatives)

Cơ chế hoạt động: Thuốc nhuận tràng kích thích hoạt động bằng cách kích thích trực tiếp lên niêm mạc ruột, làm tăng nhu động ruột và thúc đẩy sự di chuyển của phân.

Ví dụ: Bisacodyl (Dulcolax), Senna (Senokot), Cascara sagrada.

Công dụng: Thường được sử dụng để điều trị táo bón cấp tính, đặc biệt là khi các loại thuốc nhuận tràng khác không hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng lâu dài có thể dẫn đến sự phụ thuộc vào thuốc và giảm nhu động ruột tự nhiên.

e. Thuốc nhuận tràng bôi trơn (Lubricant laxatives)

Cơ chế hoạt động: Thuốc nhuận tràng bôi trơn hoạt động bằng cách phủ lên bề mặt của phân và niêm mạc ruột một lớp dầu, giúp phân di chuyển dễ dàng hơn qua ruột mà không bị khô cứng.

Ví dụ: Dầu khoáng (Mineral oil).

Công dụng: Thường được sử dụng để điều trị táo bón tạm thời. Tuy nhiên, không nên sử dụng lâu dài vì có thể gây ra các vấn đề về hấp thụ vitamin tan trong dầu (như vitamin A, D, E, K).

f. Thuốc nhuận tràng kéo nước (Hyperosmolar laxatives)

Cơ chế hoạt động: Loại thuốc này làm tăng lượng nước trong ruột thông qua cơ chế kéo nước từ các mô vào ruột, tương tự như thuốc nhuận tràng thẩm thấu, nhưng có hiệu quả mạnh hơn.

Ví dụ: Glycerin (thường sử dụng ở dạng đặt hậu môn).

Công dụng: Thường được sử dụng để điều trị táo bón cấp tính, đặc biệt là ở trẻ em và người lớn tuổi, do có tác dụng nhanh chóng.

3. Lưu ý khi sử dụng thuốc nhuận tràng

Mặc dù thuốc nhuận tràng rất hiệu quả trong việc điều trị táo bón, nhưng cần sử dụng chúng một cách thận trọng và theo chỉ dẫn của bác sĩ. Một số lưu ý bao gồm:

• Không nên lạm dụng: Sử dụng thuốc nhuận tràng quá thường xuyên hoặc trong thời gian dài có thể gây ra sự phụ thuộc, làm giảm nhu động ruột tự nhiên và gây táo bón nặng hơn khi ngừng thuốc.
• Chọn loại thuốc phù hợp: Mỗi loại thuốc nhuận tràng có cơ chế hoạt động khác nhau, do đó cần chọn loại thuốc phù hợp với tình trạng của mình.
• Thận trọng với các bệnh lý nền: Những người có các bệnh lý như suy tim, suy thận, hoặc các vấn đề về đường tiêu hóa nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc nhuận tràng.
• Uống đủ nước: Đặc biệt khi sử dụng các loại thuốc nhuận tràng tạo khối và thẩm thấu, việc uống đủ nước là cần thiết để ngăn ngừa tắc nghẽn đường ruột.

4. Kết luận

Thuốc nhuận tràng là một giải pháp hiệu quả trong việc điều trị táo bón, với nhiều loại khác nhau phù hợp với từng tình trạng và nhu cầu cụ thể. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc nhuận tràng cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, tránh lạm dụng và luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Ngoài ra, duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước và tập thể dục đều đặn cũng là những biện pháp quan trọng để phòng ngừa và điều trị táo bón.