Rối loạn tiêu hóa: nguyên nhân, triệu chứng và cách ăn uống hiệu quả

Rối loạn tiêu hóa là bệnh lý thường xuyên gặp ở trẻ nhỏ và người lớn, nếu không điều trị kịp thời có thể gây nên nhiều biến chứng không đáng có, Vì vậy, Mediphar USA sẽ cập nhật về tình trang bệnh cũng như các dạng tiêu hóa thường gặp để biết cách phòng ngừa đúng đắn và hiệu quả nhất.

Rối loạn tiêu hóa là gì?

Rối loạn tiêu hóa là thuật ngữ dùng để chỉ một nhóm các triệu chứng và tình trạng liên quan đến hệ tiêu hóa, dẫn đến việc tiêu hóa thức ăn không hiệu quả và gây ra các vấn đề như đau bụng, đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy hoặc táo bón. Đây là một vấn đề phổ biến và có thể ảnh hưởng đến mọi người ở bất kỳ độ tuổi nào.

Các dạng rối loạn tiêu hóa thường gặp

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Triệu chứng: Đau bụng, đầy bụng, thay đổi thói quen đi tiêu (tiêu chảy, táo bón, hoặc cả hai).

Nguyên nhân: Chính xác vẫn chưa rõ, nhưng có thể liên quan đến sự rối loạn trong hoạt động cơ ruột và sự nhạy cảm với các kích thích từ thức ăn hoặc căng thẳng.

Tìm hiểu thêm: Bổ sung Pro-Life cho trẻ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột đang được hàng triệu bà mẹ Việt tin dùng.

Viêm loét dạ dày (Gastritis) và loét dạ dày (Peptic Ulcer)

Triệu chứng: Đau bụng, ợ chua, cảm giác bỏng rát, buồn nôn, nôn mửa.

Nguyên nhân: Có thể do nhiễm khuẩn Helicobacter pylori, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), hoặc quá nhiều axit dạ dày.

Viêm ruột (Inflammatory Bowel Disease - IBD)

Triệu chứng: Đau bụng, tiêu chảy, giảm cân, mệt mỏi.

Nguyên nhân: Các tình trạng như bệnh Crohn và viêm đại tràng (ulcerative colitis) đều liên quan đến viêm mãn tính của đường ruột.

Thiếu Enzyme tiêu hóa

Triệu chứng: Đầy bụng, tiêu chảy, đau bụng sau khi ăn các thực phẩm chứa đường (như lactose trong sữa).

Nguyên nhân: Thiếu enzyme cụ thể như lactase (làm không thể tiêu hóa lactose) hoặc lipase (làm không thể tiêu hóa chất béo).

Rối loạn hấp thu (Malabsorption)

Triệu chứng: Tiêu chảy mãn tính, giảm cân không rõ nguyên nhân, đau bụng.

Nguyên nhân: Có thể do bệnh celiac, hoặc sự bất thường trong khả năng hấp thu chất dinh dưỡng.

Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa

1. Chế độ ăn uống kém: Ăn thực phẩm khó tiêu, nhiều chất béo, hoặc không đủ chất xơ.
2. Căng thẳng và lo âu: Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và làm tăng các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
3. Nhiễm khuẩn hoặc virus: Các loại vi khuẩn hoặc virus có thể gây ra viêm dạ dày, viêm ruột, hoặc tiêu chảy.
4. Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là kháng viêm không steroid (NSAIDs), có thể gây kích thích dạ dày và dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
5. Yếu tố di truyền: Có thể có yếu tố di truyền liên quan đến các tình trạng như IBS hoặc IBD.

Triệu chứng rối loạn tiêu hóa

• Đau bụng
• Đầy bụng
• Khó tiêu
• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Buồn nôn và nôn mửa
• Giảm cân không rõ nguyên nhân

Bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì

Khi bị rối loạn tiêu hóa, chế độ ăn uống có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện triệu chứng và hỗ trợ hệ tiêu hóa. Dưới đây là một số loại thực phẩm và chế độ ăn uống nên và không nên thực hiện để giúp quản lý tình trạng rối loạn tiêu hóa:

Thực phẩm nên ăn

1. Rau xanh và rau quả: Cung cấp chất xơ và vitamin giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và duy trì sức khỏe đường ruột. Lưu ý: Nên ăn các loại rau nấu chín như cà rốt, bí, bí đỏ, và các loại trái cây dễ tiêu hóa như chuối, táo, và lê.
2. Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo nâu, và quinoa chứa chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón. Lưu ý: Chọn ngũ cốc nguyên hạt thay vì ngũ cốc tinh chế để có lợi cho hệ tiêu hóa.
3. Thực phẩm nhẹ và dễ tiêu hóa: Các thực phẩm như cơm trắng, bánh mì nướng, và khoai tây luộc dễ tiêu hóa hơn và ít gây kích ứng dạ dày. Lưu ý: Nên tránh các thực phẩm nhiều gia vị hoặc dầu mỡ.
4. Sữa chua và thực phẩm chứa Probiotic: Probiotic giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột và cải thiện tiêu hóa. Lưu ý: Chọn sữa chua không đường hoặc có ít đường.
5. Thực phẩm sạch và không gây kích ứng: Các thực phẩm như thịt gà không da, cá, và trứng luộc không gia vị có thể dễ tiêu hóa và ít gây khó chịu. Lưu ý: Tránh các thực phẩm có thể gây kích ứng dạ dày như thực phẩm chiên xào hoặc có nhiều gia vị.
6. Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp duy trì độ ẩm trong cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa. Lưu ý: Nên uống nước lọc, trà thảo dược như trà gừng hoặc trà bạc hà.

Thực Phẩm Nên Tránh

1. Thực phẩm nhiều chất béo: Thực phẩm như đồ chiên xào, thịt đỏ béo có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và gây đầy bụng.
2. Thực phẩm có đường cao: Đường có thể gây ra sự tích tụ khí và đầy bụng, đặc biệt là đường không hấp thu tốt như sorbitol và mannitol.
3. Thực phẩm gia vị mạnh và cay: Gia vị cay và các loại gia vị mạnh có thể kích thích dạ dày và gây khó chịu.
4. Thực phẩm có Caffeine và rượu: Caffeine và rượu có thể làm tăng sản xuất axit dạ dày và gây kích thích dạ dày.
5. Thực phẩm chứa Lactose hoặc Gluten (Nếu bạn dị ứng): Nếu bạn có tình trạng không dung nạp lactose hoặc dị ứng gluten, việc tiêu thụ các thực phẩm chứa lactose hoặc gluten có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa.

Lưu ý khác

• Ăn nhiều bữa nhỏ: Thay vì ăn ba bữa lớn, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ để giảm áp lực lên dạ dày và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
• Nhai kỹ: Nhai kỹ thức ăn giúp cơ thể dễ dàng tiêu hóa và giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
• Tránh ăn trước khi ngủ: Cố gắng không ăn quá no hoặc ăn thức ăn nặng ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ để giảm nguy cơ trào ngược axit và khó tiêu.

Khi bị rối loạn tiêu hóa, việc điều chỉnh chế độ ăn uống có thể giúp làm giảm triệu chứng và cải thiện sức khỏe tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.

Trên đây là toàn bộ bài viết mà Mediphar USA chia sẻ đến bạn, mong là bạn có thể lưu ý về vấn đề tiêu hóa của mình hơn để có được một sức khỏe tốt.